قضیه بتاتهقضیّه بتّاته، یکی از اصطلاحات علم منطق و به معنی قضیه ضروریه است. ۱ - توضیح اصطلاحقضیّه بتّاته، از اصطلاحات شیخ اشراق و به معنی قضیه ضروریه است. بتاته از ماده بتّ به معنی قطع و جزم اخذ شده است. به نظر وی تمام قضایای موجهه قابل تحویل به قضیه بتاته است. به این دلیل که وجود، خود کاشف از وجوب است، و حیثیت وجود، حیثیت ابای از عدم است. حال اگر ما جهت را جزء محمول بگیریم، چنان که در قضایای معدوله ادات سلب را جزء محمول می‌گیریم، همه قضایای موجهه به بتاته بازمی‌گردد. چنان که در حکمة الاشراق می‌گوید: «ممکن امکانش ضروری است و ممتنع امتناعش، و واجب وجوبش. پس اولی آن است که جهات را از وجوب و امکان و امتناع اجزاء محمول بگیریم، تا قضیه در هرحال ضروری باشد. و خلاصه جهت در همه‌جا همان ضرورت مطلقه است. و ما نمی‌توانیم حکم جازمی کنیم مگر وقتی بدانیم که آن امر بالضّروره چنین است». ۲ - منبعخوانساری، محمد، فرهنگ اصطلاحات منطقی به انضمام واژه نامه فرانسه و انگلیسی، ص۱۸۶. |